FEDERALE OVERHEIDSDIENST ECONOMIE, K.M.O., MIDDENSTAND EN ENERGIE

Verslag over de werking van de Centrale voor kredieten aan particulieren. - Jaar 2017 (Opgesteld door de Nationale Bank van België overeenkomstig de bepalingen van artikel VII.157 van het Wetboek van economisch recht) 1. Overzicht van de geregistreerde inlichtingen 1.1. Inhoud van het bestand De Centrale voor kredieten aan particulieren, die werd opgericht in het kader van het beleid ter voorkoming van overmatige schuldenlast, registreert alle overeenkomsten inzake consumentenkredieten en hypothecaire kredieten die door natuurlijke personen om privé-doeleinden worden afgesloten, evenals de eventuele betalingsachterstanden die eruit voortvloeien.

Daarnaast worden ook de berichten van collectieve schuldenregeling in de Centrale geregistreerd.

De kredietgevers moeten de Centrale verplicht raadplegen alvorens een krediet toe te kennen en krijgen op die manier een vollediger beeld van de financiële verbintenissen en de kredietwaardigheid van de potentiële kredietnemers.

Eind 2017 bevatte het bestand van de Centrale gegevens over 6 263 062 personen en 11 246 316 kredietovereenkomsten.

Er stonden respectievelijk 363 573 wanbetalers en 541 114 achterstallige kredietovereenkomsten geregistreerd. Het totale achterstallige bedrag bedroeg 3,0 miljard EUR, hetzij gemiddeld 3 306 EUR per consumentenkrediet en 41 694 EUR per hypothecair krediet. 1.2. Evolutie van het aantal geregistreerde contracten en personen De evolutie van het aantal geregistreerde kredietovereenkomsten en personen kan als volgt worden samengevat (toestand op het einde van het jaar) :

Contracten - Contrats

Personen - Personnes

Totaal Total

waarvan achterstallig dont défaillants

Totaal Total

waarvan met achterstallige - contractendont avec contrats défaillants

2013

11 465 814

503 544

6 251 558

341 416

2014

11 325 503

522 840

6 226 566

350 635

2015

11 248 748

547 515

6 231 065

364 385

2016

11 299 140

555 936

6 256 394

370 701

2017

11 246 316

541 114

6 263 062

363 573

In de loop van het jaar werden 1 419 286 nieuwe kredietovereenkomsten geregistreerd. Het aantal nieuwe hypothecaire kredieten is met 25,5 % afgenomen tegenover 2016. De verklaring hiervoor kan gevonden worden in het feit dat het aantal herfinancieringen sterk is afgenomen. Ook het aantal nieuwe kredietopeningen valt terug en dit voor het vierde opeenvolgende jaar (- 17,5 %). Bij de verkopen op afbetaling wordt daarentegen opnieuw een belangrijke toename vastgesteld (+ 22,5 %).

Het aantal nieuwe leningen op afbetaling ten slotte daalt licht na de groei van de voorbije jaren (- 4,4 %).

In 2017 werden 145 550 nieuwe betalingsachterstanden in de Centrale geregistreerd. Voor 136 417 kredieten (- 12,3 % in vergelijking met 2016) was het de eerste keer dat er een wanbetaling werd gemeld.Bij de kredietopeningen en de hypothecaire kredieten wordt een daling vastgesteld van respectievelijk 23,5 % en 16,6 %. Bij de verkopen en leningen op afbetaling is er een toename van respectievelijk 16,1 % en 13,8 %.

Het aantal openstaande betalingsachterstanden neemt voor de eerste keer af sinds de crisis van 2008. Eind 2017 staan er 541 114 wanbetalingen geregistreerd, hetgeen overeenkomt met een daling van 2,7 % tegenover 2016. Deze positieve evolutie doet zich voor bij zowel de hypothecaire kredieten (- 5,3 %), de kredietopeningen (- 4,2 %) als de verkopen op afbetaling (- 0,5 %). Enkel bij de leningen op afbetaling is er een lichte toename (+ 0,3 %).

Een gedetailleerde verdeling van het aantal personen volgens het aantal geregistreerde kredietovereenkomsten wordt in de volgende tabellen weergegeven :

Alle contracten - Tous les contrats

Aantal personen geregistreerd voor - Nombre de personnes enregistrées pour

2016

%

2017

%

1 contrat/contract

2 249 336

36,0

2 275 320

36,3

2 contrats/contracten

1 532 282

24,5

1 533 943

24,5

3 contrats/contracten

1 041 072

16,6

1 037 344

16,6

4 contrats/contracten

651 309

10,4

644 129

10,3

5 contrats ou plus/contracten of meer

782 395

12,5

772 326

12,3

Achterstallige contracten - Contrats défaillants

Aantal personen geregistreerd voor - Nombre de personnes enregistrées pour

2016

%

2017

%

1 contrat défaillant/achterstallig contract

195 064

52,6

194 918

53,6

2 contrats défaillants/achterstallige contracten

91 629

24,7

88 748

24,4

3 contrats défaillants/achterstallige contracten

45 275

12,2

43 456

12,0

4 contrats défaillants/achterstallige contracten

21 519

5,8

20 275

5,6

5 contrats défaillants ou plus/achterstallige contracten of meer

17 214

4,6

16 176

4,4

1.3. Evolutie van het aantal bijwerkingen In 2017 heeft de Centrale ongeveer 5 miljoen bijwerkingen verwerkt. In 1,4 miljoen gevallen ging het om de registratie van een nieuwe kredietovereenkomst. De bijwerkingen werden uitgevoerd door ongeveer 250 deelnemers. 1.4. Collectieve schuldenregelingen Personen die geconfronteerd worden met overmatige schuldenlast of ernstige financiële moeilijkheden kunnen beroep doen op de procedure van collectieve schuldenregeling. In dat kader werd de Centrale voor kredieten aan particulieren er door de wetgever mee belast bepaalde gegevens met betrekking tot deze regelingen te centraliseren. Naast de identificatiegegevens van de persoon die de regeling geniet, registreert de Centrale ook de datums van de belangrijkste stappen in de procedure zoals bijvoorbeeld de datum van de beslissing van toelaatbaarheid van de collectieve schuldenregeling en de begin- en einddatum van de aanzuiveringsregeling. De inlichtingen worden meegedeeld door de arbeidsrechtbanken en de schuldbemiddelaars, via het Centraal bestand van berichten van beslag, delegatie, overdracht, collectieve schuldenregeling en protest.

De arbeidsrechtbanken hebben het voorbije jaar 14 442 nieuwe aanvragen tot collectieve schuldenregeling toelaatbaar verklaard, een daling met 5,9 % in vergelijking met 2016. Het totale aantal personen dat voor deze procedure geregistreerd is, neemt eind 2017 af tot 93 565 (- 2,1 %). Bij 29,6% van de geregistreerde berichten gaat het om personen die met geen enkel achterstallig krediet in de Centrale opgenomen zijn.

Hieruit blijkt dat de oorzaken van overmatige schuldenlast zich niet beperken tot het krediet : steeds meer worden consumenten geconfronteerd met andere betalingsmoeilijkheden, zoals bijvoorbeeld schulden met betrekking tot energie- en telefoonfacturen.

Eind 2017 zijn er 48 104 lopende minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregelingen geregistreerd (51,4 %). Daarnaast zijn er eveneens 45 461 berichten van toelaatbaarheid geregistreerd waarvoor de rechtbanken aan de Centrale nog geen melding hebben gedaan dat een aanzuiveringsregeling werd afgesloten (48,6 %). Het gegeven dat een meerderheid van de berichten van toelaatbaarheid zonder gevolg blijft in het bestand, betekent niet noodzakelijk dat ze niet leiden tot een minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling. In meer dan de helft van de gevallen gaat het immers om recente dossiers uit 2016 of 2017, waarvoor het normaal is dat nog geen regeling werd overeengekomen.

Naarmate de datum van de beslissing echter meer in het verleden ligt, kan verondersteld worden dat ofwel geen aanzuiveringsregeling bereikt is maar de procedure toch niet werd afgesloten, ofwel de bereikte aanzuiveringsregeling niet gemeld werd door de rechtbank en/of schuldbemiddelaar. In beide gevallen is de impact van deze onvolledige registratie voor de consument zeer ingrijpend. Aangezien de collectieve schuldenregeling immers pas uit de Centrale verdwijnt na afloop van de aanzuiveringsregeling, betekent dit dat bij het ontbreken van informatie hierover, de consument toch vermeld blijft, zelfs indien zijn aanzuiveringsregeling in werkelijkheid reeds beëindigd zou zijn. Op dat ogenblik voldoet de registratie niet langer aan de wettelijke voorwaarden. Bovendien loopt de consument het risico dat hem de toegang tot krediet ontzegd blijft. 2. Aantal raadplegingen De kredietgevers zijn wettelijk verplicht het bestand van de Centrale te raadplegen vóór de toekenning van een krediet dat valt onder het toepassingsgebied van artikel VII.148 van het Wetboek van economisch recht. De evolutie van het aantal individuele raadplegingen, het percentage antwoorden dat personen betreft die geregistreerd zijn zonder betalingsachterstand en het percentage antwoorden dat personen betreft die geregistreerd zijn met een betalingsachterstand, worden opgenomen in volgende tabel :

Aantal individuele raadplegingen - Nombre de consultations individuelles

Niet geregistreerde personen - Personnes non enregistrées %

Personen zonder achterstand - Personnes sans défaut de paiement %

Personen met achterstand - Personnes avec défaut de paiement

2012

8 078 592

17,8

75,7

6,5

2013

7 994 558

18,3

75,2

6,5

2014

7 899 170

17,8

76,0

6,2

2015

8 754 577

17,1

76,7

6,2

2016

8 426 567

18,4

74,9

6,6

2017

7 769 188

19,7

74,2

6,1

Het gemiddeld aantal individuele raadplegingen per werkdag bedroeg 29 740.

Daarnaast kan de Centrale ook geraadpleegd worden in het kader van het beheer van lopende kredieten of in het kader van de toekenning en het beheer van betalingsmiddelen. In 2017 werden met dit doel 7 079 052 gegroepeerde raadplegingen uitgevoerd. 3. Ontvangsten en werkingskosten van de Centrale Krachtens artikel VII.155 van het Wetboek van economisch recht, is de Nationale Bank van België gemachtigd de kosten die zij maakt voor de werking van de Centrale, te recupereren bij de kredietgevers.

De ontvangsten en werkingskosten voor boekjaar 2017 kunnen als volgt worden samengevat : Omzet 4 757 399 EUR Werkingskosten Personeel 1 242 604 EUR Informatica 1 332 084 EUR Andere werkingskosten 1 069 643 EUR Toegang tot het Rijksregister 358 856 EUR ______________ 4 003 187 EUR Resultaat 754 212 EUR Het boekjaar 2017 wordt afgesloten met een overschot van 754 212 EUR, dat toekomt aan de deelnemers. 4. Inzagerecht en recht op rechtzetting Overeenkomstig de wettelijke bepalingen wordt de geregistreerde persoon automatisch en schriftelijk verwittigd wanneer hij voor de eerste keer met een betalingsachterstand geregistreerd wordt in de Centrale.In de loop van 2017 werden in die context 94 491 brieven verstuurd.

Het aantal aanvragen tot inzage is in 2017 met 12,1 % gestegen tot 321 797. Eind 2017 gebeurt 73,3 % van alle aanvragen via internet.Het aandeel van de schriftelijke aanvragen bedroeg 13,4 % en in 13,3 % van de gevallen hebben de personen zich rechtstreeks gewend tot de loketten van de Nationale Bank van België.

In geval van betwisting van de op zijn naam geregistreerde gegevens kan de persoon beroep doen op de diensten van de Centrale, die contact zal opnemen met de kredietgever die de melding gedaan heeft, teneinde het dossier opnieuw te onderzoeken. In voorkomend geval wordt het bestaan van een betwisting toegevoegd aan het bestand en meegedeeld aan de kredietgevers naar aanleiding van een eventuele raadpleging. 5. Statistisch verslag In het kader van de problematiek van de overmatige schuldenlast vragen verschillende instellingen en instanties regelmatig aan de Nationale Bank van België allerhande informatie betreffende het aantal en de evolutie van de in de Centrale geregistreerde personen en contracten. Om aan deze vraag te voldoen, publiceert de Nationale Bank van België een serie kerncijfers en statistieken die maandelijks worden geactualiseerd. Daarnaast publiceert ze tevens een jaarlijks statistisch verslag. Al deze documenten kunnen op de website van de Nationale Bank van België (www.nbb.be) worden geraadpleegd.